Collegium Medicum dołączyło do konsorcjum C-MOR*, grupy badaczy zdrowia populacyjnego z ponad 50 krajów zajmujących się analizowaniem umieralności nadmiarowej spowodowanej pandemią COVID-19.
W prestiżowym czasopiśmie BMJ Global Health (Impact Factor = 8,1) ukazał się artykuł, współautorstwa dr hab. Błażeja Łyszczarza, prof. UMK z Katedry Ekonomiki Zdrowia. W ramach badania konsorcjum, którego liderem jest University of Nicosia zbadało kształtowanie liczby nadmiarowych zgonów i przyczyn tego zjawiska w latach 2020 i 2021 w 24 krajach świata. W skład analizowanych krajów po raz pierwszy weszła Polska.
O badaniu mówi współautor, dr hab. Błażej Łyszczarz, prof. UMK:
Analizowanie liczby zgonów spowodowanych sama chorobą COVID-19 i porównywanie jej między krajami obarczone jest sporymi wadami. W trakcie pandemii w poszczególnych państwach znacząco różniły się możliwości systemów zdrowotnych w zakresie testowania pacjentów. Przykładowo, w Niemczech testy były dużo bardziej dostępne niż Polsce, a to sprawiało, że większa część zgonów była w NIemczech przypisywanych właśnie COVID-19. Małe możliwości tesotwania w Polsce z kolei, sprawiały że większa część osób umierających z powodu COVID-19 była klasyfikowana jako umierająca z powodu innych przyczyn.
Z tego powodu sądzi się dziś, że wskaźnikiem lepiej obrazującym obciążenie pandmią są zgony nadmiarowe, niezależnie od przyczyny śmierci. Pomijając tu szczgóły metodyczne (zainteresowanych odsyłam do artykułu), wskaźnik ten oblicza się porównując liczbę zgonów w okresie sprzed pandemii do liczby zgonów w trakcie jej trwania. Jeśli liczba zgonów w trakcie pandemii jest znacząco wyższa niż można by oczekiwać w sytuacji braku pandemii, oznacza to, że mamy do czynienia z nadmiarowością zgonów.
Okazuje się, że Polska znajduje się wśród krajów z najwyższymi odczytami nadmiarowej umieralności w trakcie dwóch pierwszych lat trwania pandemii. W 2020 roku, w 12 z 52 tygodni zarejestrowano w Polsce istotną nadmiarowość zgonów (wszystkich, nie tylko tych z powodu COVID-19), podczas gdy w 2021 roku były to już 23 tygodnie, a więc niemal połowa roku. Szczególnie 2021 rok jawi się więc w Polsce jako dramatyczny pod względem umieralności – przykładowo, inne europejskie kraje, jak Austria, Estonia, Słowenia, Belgia, Hiszpania, Szwecja czy Norwegia zanotowały w tym samym roku co najwyżej 7 tygodni z istotnie podwyższoną umieralnością.
W ramach badania, przeanalizowaliśmy również jakie czynniki były pozytywnie lub negatywnie powiązane z nadmiarową umieralnością. Co zaskakujące, powszechne w 2020 roku obostrzenia takie jak lockdown nie hamowały nadmiarowej umieralności; wręcz przeciwnie silniejsze restrykcje były powiązane z wyższą umieralnością. Jednak już w 2021 roku sytuacja się odwróciła i restrykcje przynosiły efekt – zgonów nadmiarowych było mniej właśnie w tych krajach, gdzie restrykcje były silniejsze. Zbadaliśmy także szereg innych czynników potencjalnie korelujących z umieralnością nadmiarową. Co ciekawe, czynnikiem który nie miał wpływu na nadmierną umieralność była dostępność lekarzy i pielęgniarek, trudno więc tłumaczyć wysoką umieralność w Polsce brakami personelu medycznego.
Analizy umieralności nadmiarowej w ramach konsorcjum stanowią element szerszych badań nad społecznymi konsekwencjami pandemii COVID-19 prowadzonymi w Katedrze Ekonomiki Zdrowia. W ramach grantu OPUS Narodowego Centrum Nauki pt. „Ekonomiczne i epidemiologiczne obciążenie umieralnością i zachorowalnością spowodowanymi pandemią COVID-19” dr hab. Błażej Łyszczarz, prof. UMK bada koszty pandemii i jej populacyjne konsekwencje.
* Research Consortium and Platform for Monitoring Overall and Cause-Specific Mortality Resulting from the COVID-19 Pandemic
fot. nadesłane
