|
"Dr Ludwik Rydygier wsród asystentów"
na obrazie Leona Wyczółkowskiego
|
Ludwik Rydygier urodził się 21 sierpnia 1850 roku w Dusocinie pod Grudziądzem, jako syn właściciela majątku Dusocin Karola Riedigera (Ludwik nazwisko Riediger zmienił na polsko-brzmiące Rydygier w 1869). Wykształcenie podstawowe pobierał w domu rodzinnym, a następnie w diecezjalnym progimnazjum Collegium Marianum w Pelplinie i gimnazjum
w Chojnicach.
Maturę zdał w roku 1869 w Chełmnie i rozpoczął studia
na Wydziale Lekarskim na Uniwersytecie w Gryfii (obecnie Greifswald). Następnie kontynuował studia na wydziałach lekarskich w Berlinie (interna, okulistyka, chirurgia) i Strasburgu (okulistyka, ginekologia).
Dyplom lekarza otrzymał w 1873 roku w Gryfii i rozpoczął tam pracę w klinice chirurgicznej.
Tam też w roku 1874 w wieku 24 lat uzyskał doktorat (praca doktorska z zakresu antyseptyki chirurgicznej na temat działania kwasu karbolowego tj. fenolu na tkanki i drobnoustroje).
Następnie przeniósł się do Gdańska (Szpital Najświętszej Maryi Panny u SS. Boromeuszek - obecnie III Klinika Akademii Medycznej w Gdańsku), gdzie pracował na stanowisku asystenta, a potem do Chełmna, gdzie wykonywał praktykę ambulatoryjną (większe operacje wykonywał w Szpitalu SS. Miłosierdzia) i ponownie w roku 1877 do Gryfii, gdzie został asystentem Kliniki Chirurgicznej Uniwersytetu.
Tematem jego pracy habilitacyjnej było leczenie operacyjne stawów rzekomych, które było samo w sobie nowością w owym okresie. |
|
|
Po habilitacji w roku 1878 r. przeniósł się do Jeny, na stanowisko pierwszego asystenta
w Klinice prof. F. Riedla.
Rok później zakupił w Chełmnie dom, który przystosował na prywatną klinikę chirurgiczną, która pod względem nowoczesności wyposażenia konkurowała z kliniką Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Na ten okres pracy przypadają największe jego osiągnięcia naukowe, które utorowały mu drogę do wspaniałej kariery akademickiej. Dokonał wówczas dwóch śmiałych i pionierskich operacji na żołądku. W listopadzie 1880 roku, jako pierwszy w Polsce, a drugi na świecie
(po Peanie) wykonał wycięcie odźwiernika z powodu raka żołądka, odtwarzając następnie ciągłość przewodu pokarmowego. Theodor Billroth dokonał tej operacji w styczniu 1881 roku. W listopadzie 1881 roku Ludwik Rydygier jako pierwszy na świecie wyciął odźwiernik z powodu wrzodu żołądka. Światło przeciętego żołądka zwężonego szwami marszczącymi zespolił ze światłem dwunastnicy. Sposób wycięcia odźwiernika z następową rekonstrukcją ciągłości przewodu pokarmowego przez zespolenie kikuta dwunastnicy z kikutem żołądka końcem do końca został po raz pierwszy opisany przez Rydygiera. Wycinając odźwiernik, obaj chirurdzy – Rydygier i Billroth stosowali dwa rodzaje połączeń żołądkowo-jelitowych. Pierwsze z nich to „koniec do końca”; zastosowane po raz pierwszy przez Rydygiera, nazwane zostało zespoleniem modo Rydygier (w nazewnictwie niemieckim i anglosaskim nazywane jest „Billroth I”). Drugie, zastosowane po raz pierwszy przez Billrotha sposobem „koniec do boku”, jest określane zespoleniem modo Billroth (w nazewnictwie niemieckim i anglosaskim: Billroth II). W 1884 Rydygier wprowadził nową metodę chirurgicznego leczenia choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy za pomocą zespolenia żołądkowo-jelitowego. Był autorem oryginalnej metody usuwania gruczolaka gruczołu krokowego (rok 1900) i wielu innych technik operacyjnych.
|
|
|
Fotografia Ludwika Rydygiera
ze zbiorowego tableau uczestników
IV Zjazdu Lekarzy i Przyrodników w Poznaniu w 1884 r.
|
W 1887 roku przeniósł się do Krakowa, gdzie objął funkcję kierownika Kliniki Chirurgii, a następnie dziekana Wydziału Lekarskiego na Uniwersytecie Jagiellońskim. 2 lipca 1887 został mianowany profesorem zwyczajnym Uniwersytetu Jagiellońskiego. W Krakowie zbudował klinikę chirurgiczną („Biała Chirurgia”),
a po jej ukończeniu, przeniósł się w roku 1897 do Lwowa na Uniwersytet Lwowski, gdzie został powołany na stanowisko profesora zwyczajnego chirurgii Uniwersytetu Lwowskiego.
Tu również wybudował klinikę chirurgiczną na wzór kliniki krakowskiej (obecnie mieści się tu jedna z pięciu klinik chirurgicznych Lwowskiego Uniwersytetu Medycznego). Kliniką we Lwowie kierował 23 lata, piastując również urząd Rektora Uniwersytetu Lwowskiego i dwukrotnie Dziekana Wydziału Lekarskiego. Wtedy też otrzymał tytuł szlachecki.
W 1898 roku otwarta została biblioteka naukowa kliniki, której Rydygier przekazał pokaźną część własnego księgozbioru i która zachowała się do dziś.
W czasie I Wojny Światowej wyjechał ze Lwowa
do Wiednia,
a potem kierował szpitalem Wojskowym w Brnie. Jego klinika w czasie wojny została przekształcona w Szpital Chirurgiczny Czerwonego Krzyża. Do Lwowa prof. Rydygier powrócił w 1916 roku i wznowił działalność kliniki. W czerwcu otrzymał nominację na stanowisko naczelnika służby medycznej Armii Pomorze w stopniu Generała Brygady.
|
Zasługą prof. Rydygiera było zorganizowanie w Krakowie w dniach 17-20 września 1889 roku
I Zjazdu Chirurgów Polskich ze wszystkich 3 zaborów ziem polskich. Profesora Rydygiera wybrano dożywotnio przewodniczącym Zjazdów. Następne Zjazdy odbywały się w Krakowie (1890, 1891, 1892, 1893, 1895, 1896), a roku 1907 we Lwowie.
Rydygier wydał podręcznik chirurgii szczegółowej o leczeniu gruźlicy stawów, a także kilka uwag
o wycinkach żołądka. Zajmował się procesem leczenia ran. Jego działalność naukowa obejmuje
ok. 200 prac naukowych (przeszło 150 ogłoszonych drukiem). Swoje osiągnięcia przybliżał najpierw Polakom, a dopiero później pisał o nich w prasie niemieckiej czy angielskiej. Cześć publikacji poświęcona jest chirurgii jamy brzusznej, zwłaszcza żołądka i śledziony, seria prac odnosi się do urologii operacyjnej, cześć dotyczy chirurgii klatki piersiowej, a w szczególności raka sutka, a kilka prac dotyczy chirurgii kostno-stawowej.
Jego dorobek naukowy był powszechnie uznawany, uważano go za jednego z pionierów nowoczesnej chirurgii, a jego metody resekcji żołądka i otwarcia jamy brzusznej przy zapaleniu wyrostka już wtedy trafiały do podręczników.
W pracy zawsze sięgał po najnowsze zdobycze nauki:
już w 1899 roku zastosował aparat Roentgena do rozpoznania kamicy moczowej
(4 lata po odkryciu promieni X),
w 1890 roku sprowadził do Krakowa partie tuberkuliny w celach terapeutycznych,
w 1911 roku przeprowadził pierwsze eksperymenty z radem.
|
Pomnik Ludwika Rydygiera
w parku Rydygiera w Chełmnie
|
W roku 1903 otrzymał propozycję objęcia katedry chirurgii Uniwersytetu w Pradze Czeskiej. Odmówił przyjęcia propozycji (pod pretekstem nieznajomości języka czeskiego) na skutek starań władz Uniwersytetu Lwowskiego.
Profesor Rydygier miał też pewne słabostki: zdecydowanie sprzeciwiał się dopuszczaniu kobiet do studiów medycznych, i to w czasach, gdy stawało się to coraz powszechniejszą praktyką. Nie tolerował kobiet - chirurgów i nie zatrudniał ich w swojej klinice. Niechętnie też odnosił się na zajęciach do studentek.
W 1895 roku publikację „W sprawie dopuszczenia kobiet do studiów lekarskich” (Przegląd Lekarski) zakończył hasłem: „Precz więc z Polski z dziwolągiem kobiety – lekarza!”
Profesor Rydygier otrzymał wiele odznaczeń m.in.:
od cesarza Austrii uzyskał tytuł Radcy Dworu (Hofrat) i Order Żelaznej Korony III Klasy
papież odznaczył go Orderem Świętego Grzegorza.
W czerwcu 1920 roku profesor Rydygier przeszedł na emeryturę.
Zmarł nagle 25 czerwca 1920 roku we Lwowie, gdzie został pochowany na Cmentarzu Łyczakowskim w kwaterze Orląt Lwowskich.
Miał 2 synów: Antoniego, urodzonego w 1878 roku i Józefa, urodzonego w 1882 roku. Młodszy syn profesora ukończył studia inżynierskie, podjął pracę na Pomorzu. Starszy syn Profesora przygotowywany był przez ojca na sukcesora. Studia medyczne skończył na Uniwersytecie Lwowskim i pod okiem Profesora zdobywał kolejne stopnie wtajemniczenia chirurgicznego. W wyniku następstw wojennych w 1921 roku wraz z rodziną wyjechał do Brazylii, gdzie w roku 1922 otrzymał tytuł profesora i katedrę chirurgii.
|
